"Şimdi ben bununla aynı havayı mı soluyorum??" sorusunun cevabı burada;

Nefes al. Nefes ver. Nefes al. Nefes ver. Az önce, bu cümleleri okuyan bir çok insan gibi, istemsizce nefes alıp verdiniz ve şimdi reflex olarak nefes almadığınız için bana kızgınsınız belki. İnsan olarak, homo sapiens, bir kara canlısıyız ve otomatik olarak nefes alıyoruz.

Bir kara canlısı olarak nefesimizi en fazla yaklaşık 5dk kadar tutabiliyoruz. O da özel durumlarda. Bir çok sıradan insan için 45 saniye oldukça iyi bir süre.

Sadece bulunduğunuz coğrafya ya da yükseklik değil, yılın hatta günün belli zamanlarına göre nefes aldığınız zaman akciğerlerinize çektiğiniz oksijen miktarı değişiklik gösterebiliyor. Örnek olarak Everest, K2 gibi zirvelere tırmanacak dağcılar bir noktadan sonra oksijen miktarı düştüğü için yanlarına oksijen tüpü alarak tırmanmaya başlar. Bunun yanında deniz seviyesindeki yerler oksijen bakımından daha doygundur. İnsan vücudu %19’un altında oksijen olan ortamlarda hayatta kalamaz. Bilinç kapanır, beyin vücut fonksiyonlarını idare edemez hale gelir ve vücut ölür.

Peki nedir bu oksijen? Oksijen, hidrojen ve helyumdan sonra evrende en fazla bulunan ve bildiğimiz anlamda canlı yaşamı için olmazsa olmaz bir elementtir. 8 elektron ve 8 protondan oluşur. Dünya kabuğunda diğer maddelere bağlı olarak çok miktarda bulunmasının yanı sıra atmosferde gaz olarak yaklaşık %21 oranında bulunur. Yakıcı ve aşındırıcı bir gazdır. Ancak aklınıza hemen asit ve benzeri maddeler gelmesin.

Az önce oksijenin bildiğimiz anlamda canlı yaşamı için şart olduğunu söylemiştim. Enteresan bir biçimde atmosferde oksijenin artması gezegenimizdeki ilk “çevre felaketlerinden” biri. Bilim insanlarının “Büyük Oksijen Yayılımı” (Great Oxygenation Event) olarak adlandırdıkları oluşumun yaklaşık 2.4 milyar yıl önce atmosfere yüklü miktarda oksijen salınmasıyla sonuçlandığı düşünülüyor. Peki ne idi bu olay, ne yol açtı? Bitkiler. Dünya üzerinde su içerisinde yaşayan bitkilerin aşırı derecede oksijen üretmesi ile oluşan olay. Bunun neticesinde atmosferdeki oksijen miktarı ciddi bir oranda artmış ve bunun yanında karbondioksit oranı düşmüştü.

Dünya oluştuktan sonra atmosferindeki CO2 (karbondioksit) oranı oldukça yüksek olduğu düşünülüyor. Bu dönemde dünyanın bu günkü güzel yeşil-mavi renginden oldukça uzak olan, mor renkte bir yapısı olduğu düşünülüyor.

Neden bitkiler yeşil?

“Purple Earth” yani “Mor Dünya” ilk oluşan okyanuslarda yaşayan, archaea olarak adlandırılan mikroplar mor renkte idi. Fotosentez için kullandığı düşünülen “retinol” ismi verilen moleküller yeşil ışığı emip, kırmızı ve bordo ışığı yansıtıyor, böylece mikropların mor gözükmesini sağlıyordu. Peki neden mor?

Bunu basitleştirerek anlatmak benim için biraz güç olacak. Güneş ışınları çok geniş bir spektruma sahiptir. Gama, Beta, Alfa, mikrodalga, UV ışınları da spektrumun içinde yer alıyor. Ve spektrumun içindeki her renk yani dalga boyu, farklı enerjiye sahiptir. Ve cisimler, bu dalga boylarını yansıttıkları renklerde gözükürler. Mesela, bütün dalga boyunu yansıtan bir cisim beyaz renkte, hiçbir ışını yansıtmayan bir cisim ise siyah renkte görünür. Mavi ve Yeşil rengi yansıtan bir cisim sarı renkte gözükecektir.

Archaea olarak adlandırılan mikropların o dönemde güneş ışınlarından daha etkin yararlanabilmek adına mor oldukları düşünülüyor. Unutulmaması gereken 2 şey var bu noktada. İlki atmosferin bugünkü yapısından farklı olması. Güneş ışınlarının hangi aralıklarının rahatlıkla yeryüzüne, Archaea’lara ulaştığını net olarak bilmiyoruz. İkinci olarakta Archaea’ların ilkel oldukları gerçeği. Kömür dağının üzerinde outran ancak ateş yakmak için çalı çırpı toplayan atalarımız gibi düşünebilirsiniz.

Günümüzde dominant olan klorofil ise kırmızı ve mavi ışığı emiyor, geriye kalan yeşil ışığı yansıttığı için yeşil gözüküyor. Daha fazla ışığı kullanabilen klorofil, rentolden daha verimli olduğu için, zamanla dünya günümüzdeki “yeşil” görünümüne kavuştu.Bu değişimle beraber atmosferdeki oksijen miktarı büyük miktarda arttı. Aslında, öyle ki, bitkilerin yaydıkları yüklü miktardaki oksijen, dünya tarihindeki en büyük çevre kirlenmesi olarak kabul ediliyor.

Atmosferdeki bu yüklü oksijen artışı zaman içerisinde dinazorların evrimleşmesine izin verecekti. Peki oksijen büyük çaptaki etkisini nasıl yaptı? En ufak parçalardan, hücrelerden başlayarak elbette. Oksijenin hücresel açıdan önemi, yiyecekleri okside etmesi, yani “paslandırması” ve bu şekilde dağılmalarını sağlayarak hücrelerin mitokondide ATP, stiplazmada ise şeker  yani enerji üretebilmesini sağlamak. Sonrasında ise enerjinin yakılarak kullanılmasını sağlamak.

Gezegenimizde üretilen oksijenin sadece %28’i ağaçlar tarafından üretiliyor. Kalan kısmın %70’i ise deniz bitkileri tarafından üretiliyor. Yine fotosentez ile. Deniz bitkilerinin güneş ışığına erişiminde fazla bir sıkıntı olmasa da, karbon konusunda karadaki kardeşleri kadar şanslı gözükmüyorlar. Fakat, oksijenin zaman içerisinde toprak içerisindeki demiri okside etmesi, yani paslandırması sebebiyle, denizlerde de bitkiler için yeteri kadar karbon bulunuyor. Bunun yanında başta balinalar tarafından da tüketilen Planktonlarda öldükten sonra çözünerek karbon döngüsüne geri dönüyor. Fakat, karbon döngüsündeki en önemli madde jeoloji ile alakalı. Konuyu çok uzatacağı için o kısma girmiyorum ancak, gezegenimizin “kar topu dünya” dan kurtulup bu günkü haline gelmesini sağladı. Deniz bitkilerinin tek farkı oksijen üretirken bir yandan da havayı bizim yerimize temizlememeleri.

Peki bitkiler nasıl oksijen üretiyor?

Burada bir sorun ortaya çıkıyor. Ormanlar arttıkça dünyanın ısısı düşüyor ve bu okyanuslardan üretilen oksijeni azaltıyor. Korunması gereken bir denge var mevcut canlılar için. Okyanus, akıntı sıcaklıklarının korunması basında sadece fırtınalarla ve daha çok balina ve yunuslar kastedilerek “deniz yaşamanın korunması” olarak bahsediliyor. Bunun yanında değişen sıcaklıkla beraber değişen denizin tuzluluk oranı da var. Aşırı veya eksik tuz oranı, deniz bitkilerini de olumsuz etkiliyor. Bu bitkilerin su altındaki yaşayan diğer canlılar içinde bir saklanma ve yaşam alanı oluşturuyor.

Peki bitkiler bu karbondioksiti, güneşi ne yapıyor? Dünya üzerindeki canlıların tamamı karbon bazlı. Ve bitkiler bu karbonu büyümek için kullanıyor. Ağaçları kocaman birer karbon yığını olarak kabul edebilirsiniz yani. Şekeri yakıt olarak kullanan bitkiler, oksijeni ise kendilerine zararlı olduğu için kendilerinden uzaklaştırıyorlar.

Peki o zaman bitkiler neden oksijen üretirken, gece oksijen tüketiyorlar? Sorunun cevabı yanma ve yangın üçgeni. Oksijen olmadan ürettikleri enerjiyi yakamazlar ve harcayamazlar. Gündüzleri çalışan bitkiler karınlarını geceleri doyuruyor yani. Gündüz ürettikleri oksijen miktarı gece tükettiklerinden fazla olduğu için, kendi hayatlarımız için korkacak bir şey yok.

Fotosentez doğanın “mucizelerinden” biri insan oğlu elbette bu kimyasal olayı çözüp, faklı şekillerde yararlanmak istiyor. Aklıma gelen ilk uygulama alanı, geleceğimizin yattığı yer olan uzay. Uzay araçlarına herşey gibi oksijende dünyadan taşınmak zorunda. Oksijen dünyada bol miktarda bulunsa da, sadece gaz formunda değil, CO2, CO vs diğer şekillerde de, uzayda bu kaynakları kullanabilecek seviyeye gelemedik henüz. İşte bu durumda uzayda gerçekte ciddi anlamda bolca bulunan suyu kullanarak üretilebilecek oksijen, uzayda insan yaşamanın sürekliliği için büyük önem taşıyor.

Biliminsanları fotosentezi laboratuvar ortamında gerçekleştirebilmek için güneş ışığı yerine lazer kullanmayı denemişler ve başarılı da olmuşlar.

Fotosentezi anlamak

Bitkilerin nasıl büyüdüğü ile ilgili tarih boyunca bir çok araştırma yapıldı. Ancak yakın zamana , elektron mikroskopunun icadına kadar, tam işleyişin nasıl olduğunu kestirmek mümkün olmamıştı. Mesela antik yunanlılar bitkilerin sadece topraktan beslendiğini düşünüyorlarmış. 1580 – 1644 yılları arasında yaşamış olan Jan Baptist Van Helmont, yunanlıların bu fikrini 5 yıl süren bir deneyle ispatlamaya çalışmış ancak deney ağacının 5 yıl içerisinde 74kg ağırlık kazanmasına ragmen diktiği toprağın ağırlığının neredeyse hiç değişmediğini tespit etmiş. Aradaki farkın tamamen sudan kaynaklandığını düşünmüş.

1733 – 1804 yılları arasında yaşamış olan Joseph Priestley, bitkilerin oksijen ürettiğini kapalı bir fanusta yaptığı deney ile ispatlamış. Priestley, fanus içinde bitki ile beraber bir mum yakmış. Fanus içerisindeki hava tükenince mum sönmüş. 27 gün sonra ise, Priestley mum tekrar yakmayı başarmış.

Uydu görüntüleri kullanılarak yapılan araştırmalara göre, bir bölgede üretilen oksijen veya diğer gazlar, şiddetli bir rüzgar akımı olmazsa o bölgeyi terk etmiyor. Biz buna daha çok hava kirliliği konusunda alışığız. Ancak “Dünyanın Akciğerleri” Amazon Ormanlarında üretilen oksijenin bölgeyi terk etmemesi, bizim gibi oksijene bağımlı canlılar için büyük bir handikap. Tabii bu olgu bazı bölgelerin neden oksijen zenginiyken diğer bölgelerin sadece “nefes alınabilir” olduğunu da açıklıyor.

Hava kirliliği bu konuda bazı noktalarda yararlı olabiliyor. Hawai’de yapılan bir araştırmada, fosil kaynaklı karbondioksit yayılımının yüksek olduğu dönemlerde ağaçların da daha fazla oksijen ürettiği tespit edilmiş. (Scripps O2 programı, 2000-2012 arasında yapılan araştırma). Fakat burada unutmamamız gereken bir şey var, araştırmanın yapıldığı yer, Manua Loa, Hawai’nin en büyük adası, okyanusun ortasında, diğer kıtaların, şehirlerin etkilerinden uzakta ve doğal güzellikleri korunmakla kalmayıp, sürekli geliştirilen bir yer. Aynı etkiyi betonarme şehirlerimiz İstanbul, Ankara ve İzmir için beklememiz hayalperestlik olur maalesef.

Mevsimsel olarak ele alındığı zaman ilk bahar bitkilerin en çok oksijen ürettikleri dilim. Bir insan dakikada 7-8litre oksijen solurken, gün sonunda bu rakam 570lt ulaşır. Fakat, solunurken alınan “havanın” tamamı akciğerlere ulaşmaz. Nefes alınırken ciğerlere varan havanın %21’i oksijen iken, nefes verirken ciğerlerimizi terk eden “hava”nın %16’sı oksijendir. Bu sayede sunni solunum yapılırken yapılan kişinin ciğerlerine oksijen ulaşır.

Ciğerlerimize giren havanın bir kısmının tekrar dışarı çıkması ile etrafımızdaki insanlarla “aynı havayı” soluyabiliriz ancak, bir sokak ötedeki veya başka bir şehirdeki insanlarda bu pek mümkün değil. 25.000.000.000.000.000.000.000. Bu her nefes aldığınızda ciğerlerinize çektiğiniz molekül sayısı yaklaşık olarak. 25 sekstilyon (evet, bu 10 üzeri 21 demek oluyor). Bu şekilde düşünürseniz, bu moleküllerden bir kısmının rüzgarın etkisi ile dağıldığını ve Donald Trump, Vladimir Putin ve Adriana Lima ile aynı havayı soluduğunuzu düşünebilirsiniz. Veya geçmişten birileriyle, Adolf Hitler, Ronald Reagan, Atatürk, Marlon Brando.

Rakamlara istediğinizi söyletebiliyorsunuz neticede. Ancak çok büyük sayılar olsa bile biraz mantıklı düşünmekte fayda var diye düşünüyorum.

Birkaç yıl önce oluşmuş veya birkaç km ilerideki birinin soluduğu, sonra kalan %5'lik kısımla vücudunu terk edip size ulaşması olasılığı çok düşük.

Ancak, eğer bu kişi ile aynı ortama girerseniz, oda, sınıf vs. o zaman bu ihtimal çok yükseliyor. Zaten hava yoluyla yayılan hastalıkların yayılma yollarından önemli biri de bu.

Nasa bir kişi için ortalama 422 ağacın oksijen ürettiğini hesaplamış (2013). Tabii bu sayıya gezegenimizdeki diğer canlılar dahil değil. Ancak Nasa bu sayılara bir şeyi daha katmamış; denizde üretilen oksijen.

Deniz içerisinde üretilen bu oksijen daha sonra suyun güneş ısısıyla buharlaşmasıyla beraber atmosfere karışıyor.

Oksijenle ilgili bir diğer önemli nokta, vücudumuzun su olarak ihtiyaç duyduğu formu. Bildiğiniz gibi vücudumuzun %70’i sudan oluşuyor. Hücre bazında düşününce, bu oran bazı hücrelerde %90’a kadar çıkıyor. Ve bu hücrelerin hayatlarını sürdürüp, işlevlerini düzgün sürdürebilmesi için suya daha çok ihtiyaçları var.

Ayrıca bir çok zararlı bakteri için oksijen zehirli bir ortam oluşturur ve ölmelerine yol açar. Peki bitkiler gündüz CO2 solurken gündüzleri neden oksijen solumaya başlarlar?

Cevap çok basit; YANGIN ÜÇGENİ

Ürettikleri şekeri yakıp enerji elde edebilmeleri için oksijene ihtiyaçları vardır. Oksijen olmadan hiç birşeyi yakamazsınız. İşte bu yüzden bitkiler gündüzleri oksijen, geceleri karbondioksit üretir.

Büyük Yeşil Duvar

Sahara… Yazarken, okurken bile insanın aklına hemen neredeyse büyülü, insanı bir anda içine çekecekmiş gibi hissettiren bir isim. Bedevi hikayeleri ile farklı bir romantizmin, hayatta kalmanın en zor olduğu yerin ismi. Dünyada ki en büyük ikinci çölün ismi; Sahara Çölü.

                Evet, en büyük çöl değil. En büyük ikinci çöl. En büyük çöl, okuyunca çok şaşıracaksınız, Antartika.

                Geology.com ‘daki taınma göre çöl; Yıllık 250mm’den az yağış alan bölge veya alanlar çöl olarak kabul edilir. Kutup bölgelerini, kar fırtınaları ile olmalarına rağmen, çöl olarak kabul edilmesi çok garip gelebilir. İlk okuduğum zaman bunu reddetmiştim ve araştırmaya karar vermiştim. Sonra şunun farkına vardım. Bildiğimiz çöllerde kum fırtınaları gerçekleşiyor. Kutuplarda ise kar ve buz fırtınaları. Bu bölgelerin örtüsü bunlar çünkü. Daha da ilginci, Pasifik okyanusunun da önemli bir kısmı çöl olarak kabul edilebilir. Ne su altında, ne de su üstünde neredeyse hiç hayat yoktur ve su üzerinde sıcaklık farkları çok yüksek olabilir. Biraz zorlama oldu evet, neyse ki yazımda bunun üstünde bir daha durmayacağım.

                Sahara çölünün haritada nerede olduğunu herkes biliyordur. Yine de bir harita paylaşıyorum.  Eğer, bu haritada Sahara çölünü ararsanız, bulamayacaksınız, çünkü henüz sular altında. Evet, Dünya tarihinin önemli bir kısmında Sahara’yı oluşturan coğrafya sular altında yer alıyordu. Bu gün bile, bölgede yapılan arkeolojik çalışmalarda o dönemlerde yaşayan Balina – evet Balina, fosillerine rastlanmaktadır. Bu denize bu gün Tethys Denizi ismi verilmektedir. Tethys Denizinin ortadan kalkıp Sahara Çölünün ortaya çıkmasının, birçok insanın düşündüğü gibi küresel ısınma ile hiç ilgisi yok. Teknotik hareketler.

                Sahara’nın oluşmasının sebebi, kuzeye doğru ilerleyen Afrika plakasının, Avrupa plakası ile çarpışmasıdır. Afrika plakasının yukarı doğru kalkmış zamanla deniz seviyesinin üzerine yükselmiştir. Bulunan Balina fosilleri, bu aşamada gittikçe küçülen ve parçalanan Tethys Denizinde hapis kalmış hayvanların fosilleridir. Piramitleri yapmak için kullanılan Kireç taşı ve Kum taşlarının içinde de önemli kısmı deniz altında yaşayan, yüzlerce türe ait fosiller bulunmuştur. Bunların içinde tek hücreli canlılar ve bitkilerde mevcut.

                Yapılan araştırmalara göre Tethys’in yok olmasıyla ortaya çıkan bölge, çok uzun süre oldukça fazla yağış alan, yemyeşil bir yerdi. Bugünkü hayatın dünya üzerinde en zorlu olduğu yerlerden biri haline gelmesinin sebebi olarak Dünya ekseninde ki değişme gösteriliyor. Değişim sorucu Oğlak ve Yengeç Dönencelerinin yerleri değişmiş, bununla beraber birçok bölgede yağmur ve sıcaklıklar da değişmeye başladı. Yağmur miktarı azalıp, sıcaklıklar arttıkça, yaşamda yavaş yavaş Sahara’dan uzaklaştı. Ve bugün bildiğimiz haline geldi. Kısaca.

                Sahara’nın tarihi çok daha uzun ve hareketli. Ama uzatmak istemedim. Çünkü bu yazının esas konusu Sahara’nın geçmişi değil, geleceği.

               

Sahara çölü, Cezayir, Çad, Mısır, Libya, Mali, Marutanya, Fas, Nijer, Sudan ve Tunus ülkelerinde bulunuyor ve ortalama olarak 9,2 milyon km2 alana (ülkemizin 11.7 katı) sahip. Ve, maalesef, bu alan büyümeye devam ediyor. Çöllerin dünyanın ekolojik dengesi ve hayat çeşitliliği açısından önemi büyük. Fakat, yayılmaları yine aynı sebeplerden dolayı olumsuzluklara yol açacaktır. Netice de çöller bitki ve hayvan yaşamı için uygun olmadığı gibi, insan hayatını destekleyecek birçok kaynaktan yoksun, tarıma da uygunsuz alanlar.

                Bu ve bunun gibi onlarca sebepten dolayı 2007 yılında Afrika Devlet ve Hükümet Başkanlarının onayı ile “Büyük Yeşil Duvar” girişimi hayata geçiyor. İlk adımlar 2011 yılında, Afrika Birliğinin projeye 1.7 milyon Euro kaynak ayırmasıyla başlıyor. Projenin amaçları;

                Afrika’da kurak alanlarda yaşayan insanların yaşam koşullarını düzeltmek, iklim değişikliklerine karşı korumak ve kuraklığı önlemek,

               - Kurak bölgelerde ki ekosistemi güçlendirmek ve korumak ve geliştirmek,

                -Bunların sağlanması için ulusal ve uluslararası kaynakların bir araya getirilip, “Büyük Yeşil Duvar” ın oluşturulmasını sağlamak.

                -Bu girişime katılan ülkeler; Cezayir, Burkina Faso, Çad, Cibuti, Mısır, Etiyopya, Gambia, Mali, Moritanya, Nijer, Nijerya, Senegal ve Sudan. 

                Projenin ana yüklenicisi United Nations Convention to Combat Desertification, yani (Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Savaşma ve Yeniden Kazanma). Yer alan bütün organizasyonları saymaya çalışırsam, burası bir sürü kısaltma ve yukarıda ki gibi bunların tam doğru olmayan çevirileri ile dolacak. O yüzden, bunları öğrenmek isteyenlerin aşağıdaki linke bakmalarını tavsiye ediyorum;

                http://terrafrica.org/partners/

               

Projeyle yapılmak istenen, Atlantik kıyısından, Kızıl deniz kıyısına kadar kesintisiz ilerleyen, çölün yayılmasını engelleyecek, genişliği 15-20km olan ağaçlardan bir duvar oluşturmak. Kısacası, çok büyük, tarıma büyük ölçüde uygun olmayan bir araziye, milyonlarca ağaç dikip, bunların büyümesini sağlamak. Ağaçların zaman içerisinde, Amazonlar Hindistan ormanları gibi yağmur çeken bir ortam yaratabilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, bu bölgedeki halkın projede yer almasıyla, bu insanlara da iş olanağı kazandırılmış oluyor.

                Haritaya bakarken dikkat ettiyseniz eğer, Mısır duvara ev sahipliği yapmayacak olmasına rağmen, projenin destekçileri arasında. Bunun sebebi, ülkenin can damarı olan Nil Nehrinin devamlılığının sağlamak istemeleri. Tanzanya, Uganda ve Kenya ülkelerinin sınırlarının bulunduğu Viktorya Gölü, Nil Nehirinin kaynaklarından biri (Beyaz Nil). Buradan kuzeye doğru ilerleyen Beyaz Nil, Güney Sudan, Etiyopya, nihayetinde Mavi Nil ile birleştiği Sudan’dan Mısır’a ve oradan Akdeniz’e akıyor. Nehir bütün bölge ülkeleri için çok önemli bir kaynak. Bu sebeple kirlenmemesi ve kurumaması hayati önem taşıyor. Bundan dolayı bölgedeki yağmur miktarının artması da önemli.

By Hel-hama - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27624659

                Buna benzer bir proje, eş zamanlı olarak Çin’de de yürütülmekte. Bildiğiniz gibi Gobi çölü Orta Asya’nın ortasında bulunuyor. Yıl içerisinde Gobi’den atmosfere yükselen tozlar, Pasifik okyanusu üzerinden ABD’nin batı kıyılarına kadar ilerleyip, burada sıcaklığın yükselmesine, havanın kirlenmesi sebep oluyor. İlginç bir şekilde, her yıl ABD ve Karayip Adalarına da büyük zararlar veren fırtınaların oluşmasında da Sahara Çölünün büyük etkisi bulunuyor.

                Tekrar Çin’e dönüyorum. Çin’in sahip olduğu ekonomik imkanlar, Afrika ülkelerinin belki toplamından da daha fazla olduğu için, işler daha hızlı ilerliyor. Bunun yanında, özellikle ABD olmak üzere Çin’i “yeni kötü dev” gibi tanıtsalar dahi, birçok ülke çevrecilik konusunda aynı adımları atmaktan kaçınıyor.  Tabii Çin’in özellikle termik santraller yüzünden yaşadığı çevre sorunları da bu konuda ki çabalarını kamçılayan önemli bir etken. Bunun yanında Çin hükümeti özellikle güneş panellerinin yaygın kullanımı ile kendi üreticilerini destekleyip, reklamını yapıyor, hem de fiyatların düşmesinde etkili oluyor. 

                Tekrar konudan uzaklaşacağım ve tarihe yöneleceğim. Haritalara dikkatli baktığınızda, bölgenin bizlerin ana yurdu olan bölgeye çok yakın olduğunu fark edebilirisiniz. Atalarımızın Orta Asya’dan ayrılıp diğer bölgelerine göç etmesinin sebebi değişen iklimle birlikte hayatın zorlaşması olduğu düşünülüyor. Kısacası, eğer Gobi Çölünün ortaya çıkmaya başlamasıyla beraber, sadece Türk tarihi değil, Dünya tarihinde de birçok önemli olayın temelleri atılmıştır. Hunların batıya ilerlemesi sonucu Kavimler Göçü ve Roma’nın yıkılması sanırım en sansasyonel olanı. 

                Tarih derslerinde işlemiş olduğumuz Orhun Yazıtları da günümüzde Moğolistan’ın başkenti Ulaanbaatar şehrinin yakınlarındadır.

                “Çöllere karşı” açılan bu savaş, dünyamızın geleceği için hiçbir şey ifade etmiyor. Neticede üzerinde yaşadığımız bu gezegen genel olarak Silisyum, karbon ve demirden oluşmuş bir kaya. Ancak, üzerinde yaşayan bizler için, bütün canlılar için, büyük önem arz ediyor. Carl Sagan’ın beyaz perdeye de uyarlanan ünlü kitabı “The Contact” (Mesaj) uzaylıların yanına gönderilecek ilk kişiyi belirlemek yapılan çalışma sırasında Judie Foster’ın canlandırdığı Eleanor Arroway karakterine “tek bir soru sorma şansınız olsa, onlara ne sorardınız?” diye sorar. Dr. Eleanor Arroway’in cevabı “kendinizi yok etmeden bu kadar ilerlemeyi nasıl başardınız?” cevabını verir. İzlemediyseniz, izlediyseniz bile hatırlamak için tekrar izlemenizi tavsiye ederim.

http://www.imdb.com/title/tt0118884/